Op dinsdag 9 september gaat de schop in de grond aan Nieuwmolen in Tongeren-Borgloon voor de aanleg van een poel. Hiermee is het provinciaal biodiversiteitsproject ‘Loonse poelen’ afgerond. De afgelopen twee jaar werkten de stad Tongeren-Borgloon, provincie Limburg, Natuurpunt en Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren samen aan de aanleg en het herstel van poelen.

Het project ‘Loonse poelen’ ging van start begin 2024, met het opschonen van een bestaande en de aanleg van vijf bijkomende poelen in de deelgemeenten Kuttekoven, Kerniel en Gors-Opleeuw. Verder zorgde het verwijderen van overmatige begroeiing aan drie andere poelen voor extra kansen voor de zeldzame kamsalamander. Ook in 2025 werd er hard gewerkt, met het herstel van elf bestaande poelen en een moeraszone en de aanleg van een grote poel.

Omdat we steeds vaker te maken krijgen met lange periodes zonder neerslag, vallen poelen te snel droog. Een van de grote uitdagingen is jonge amfibieën betere overlevingskansen bieden. Om die reden graaft men nieuwe waterpartijen steevast op plekken met een bodemlaag die het water goed vasthoudt, zodat de poelen minder snel droogvallen.

Nat netwerk voor zeldzame salamander  

Laura Olaerts, gedeputeerde voor Milieu, Natuur en Water: “Limburg is de groenste provincie van Vlaanderen, maar de natuur is wel versnipperd. Poelen zijn een mooi voorbeeld van stapstenen tussen natuurgebieden, die vooral onmisbaar zijn voor soorten die niet zo mobiel zijn, zoals salamanders. Met dit Loonse netwerk van poelen dragen we bij aan het behoud van soorten die belangrijk zijn op Vlaams en Europees niveau, zoals de kamsalamander. Dit amfibie heeft het in heel Europa moeilijk. In Haspengouw vind je op verschillende plekken nog bolwerken van deze soort, dus we kunnen echt een verschil maken. Poelen zijn ook belangrijk binnen het klimaatverhaal, omdat ze regenwater opvangen en het de kans geven om in de bodem te sijpelen. Zo helpen poelen tegen zowel wateroverlast als droogte.”

“Vroeger waren er in Borgloon veel poelen,” aldus Steve Hoste, schepen van milieu van Tongeren-Borgloon. “Maar mede doordat ze hun doel als veedrinkplaats verloren, verdwenen heel wat poelen uit het landschap. En dat is jammer, want die natte natuur is zeer waardevol voor onze stad. Door poelen aan te leggen en te onderhouden, leveren we een onmisbare bijdrage aan een netwerk van natuurverbindingen. Dat doen we onder meer in de vallei van de Herk. Dat sommige van deze poelen langs wandel- en fietsroutes liggen, biedt bovendien heel wat kansen om mensen bewust te maken van de waardevolle natuur in onze stad.”

Betrokken buurtbewoners

Op 2 oktober worden de buurtbewoners van de poel in Nieuwmolen uitgenodigd om deze nieuwe, natte natuur in hun achtertuin te verkennen. Inwoners zijn doorheen het project betrokken. Voorafgaand aan de werken was er een oproep om locaties van oude poelen of goede plekken voor nieuwe poelen door te geven. Dankzij de binnengekomen reacties werden heel wat geschikte poelen en locaties gevonden. De poel in Nieuwmolen ligt langs het fietsroutenetwerk en de oranje wandellus van Landschapswandeling Rullingen. Een bankje zal deze poel tot een fijne rustplek maken voor recreanten en buurtbewoners.

Eerder vonden al poelenprojecten plaats in Heers, Wellen en Bilzen. In de toekomst hopen de projectpartners om poelen in de gemeente Diepenbeek aan te pakken.