In september 2021 dienden we met ‘Hart van Haspengouw’ onze kandidatuur in voor de titel van Landschapspark, een erkenning als unieke landschappelijke streek binnen Vlaanderen. Deze titel zou heel wat extra mogelijkheden en middelen met zich meebrengen om onze prachtige regio verder op de kaart te zetten. Op 12 januari maakte de Vlaamse Overheid de shortlist bekend. Het doet ons enorm veel plezier om te mogen mededelen dat we dankzij ons aanvraagdossier de selectie haalden! Ook ‘Grenzeloos Bocagelandschap’ in de Voerstreek stootte door naar de tweede ronde.
Fantastisch nieuws en op zich al een mooie erkenning, maar we zijn er nog niet. De komende tijd gaan we met alle partners en stakeholders rond tafel zitten om onze ambities voor de toekomst uit te werken. Deze gieten we in een masterplan, dat we voorleggen aan de commissie. Die beslist in het voorjaar van 2023 of Haspengouw en Voeren effectief Landschapsparken worden. Belangrijke factoren zijn de verwevenheid tussen landschap, natuur, erfgoed, landbouw, toerisme en streekbewoners. Ook het klimaat zal een belangrijke rol spelen in het masterplan.
Haspengouw speelt haar troeven uit
Haspengouw beschikt over streekeigen kwaliteiten, die we nog meer in de verf willen zetten en behouden:
- Belangrijke erfgoedwaarden, die nog zichtbaar zijn in het Romeins erfgoed, maar ook in markante kasteelsites en religieus erfgoed, onder meer uit de tijd van het Graafschap Loon en het Prinsbisdom Luik.
- Een rijke landbouwtraditie. Op veel plekken is het historisch landgebruik nog treffend zichtbaar met vierkantshoeves, kleinschalige landbouwlandschappen en soortenrijke, historische graslanden. Hoogstamboomgaarden, het voormalige fruitspoor en de stroopfabrieken vormen dan weer tastbare bewijzen van onze vermaarde fruittraditie. Deze warme couleur locale biedt kansen voor hoevetoerisme en de verkoop van lokale, korteketenproducten.
- Veel open ruimte, zeker naar Vlaamse normen, dankzij de compacte dorpskernen die worden omzoomd door uitgestrekte velden en boomgaarden. Verder herbergt Haspengouw heel wat historische parken en natuurgebiedjes, vooral in de beekvalleien.
- Een sterke samenwerking tussen sectoren, die ver terug gaat in de tijd. De Haspengouwse landschappen zouden er niet zijn zonder de landbouw.
Een unieke streek met unieke uitdagingen
Natuurlijk zijn er nog heel wat dingen die beter kunnen. Met ons masterplan gaan we op zoek naar een treffend antwoord op de uitdagingen van ons landschap en haar gebruikers:
- We moeten de multifunctionaliteit van het landschap blijvend bewaken en alle verschillende gebruiken (natuur, landbouw, wonen, toerisme, …) nog meer op elkaar afstemmen door bijvoorbeeld te kiezen voor kleinschalig, gespreid toerisme dat het draagvlak van het landschap en haar bewoners niet overschrijdt, en hierbij bijkomende kansen te creëren voor de landbouw en lokale ondernemers.
- De klimaatverandering dwingt ons om goed na te denken over het inrichten van de landschappen. We moeten hierbij rekening houden met factoren als langdurige droogte, extreme regenval en erosie. Met name in de valleien van de Herk en Mombeek liggen nog heel wat onbenutte kansen voor natte natuur die helpen om klimaatschokken op te vangen.
- Onze waardevolste natuur is verbonden aan de valleigebieden en aan het uitgesproken landbouwlandschap. Een goede samenwerking tussen alle partners is nodig om deze kwetsbare natuur te versterken.
- We moeten zorg dragen voor ons unieke patrimonium: kastelen, kerken, kloosters, kluizen en abdijen en ook de leefgemeenschappen errond, bv. door duurzame (her)bestemmingen.
- De leefbaarheid en historische charme van onze dorpen behouden door het tegengaan van verdere verstedelijking en verharding vraagt ook de nodige acties.
- Bepaalde landbouwtendensen zoals schaalvergroting en marktmechanismen maken het voor onze boeren moeilijk om te overleven en als ‘landschapsbouwer’ te fungeren. Het streven naar leefbare bedrijven in harmonie met eerder kleinschalige, grondgebonden landbouw staat voorop.
Meer lezen over wat Haspengouw zo uniek maakt? Sla er dan onze Landschapskrant eens op na, waarin je interviews vindt met enkele betrokken streekgenoten. Of bezoek de website .